Genealogia - pierwsze kroki

Od kilku lat możemy zaobserwować duże i stale rosnące zainteresowanie genealogią. Coraz więcej osób, odczuwając potrzebę poznania odpowiedzi na pytanie „skąd pochodzę?” oraz w nadziei odkrycia nieznanych faktów lub rozwiązania tajemnic rodzinnych, decyduje się na skorzystanie z usług profesjonalnych firm, oferujących badania historii rodziny i tworzenie drzew genealogicznych przodków.

Powiększa się również grupa „genealogów - amatorów”, którzy na własną rękę próbują poszukiwać informacji o swoim pochodzeniu. I tu potwierdza się stare porzekadło mówiące, że „apetyt rośnie w miarę jedzenia”, ponieważ każdy znaleziony dokument, każda informacja, a nawet nowy trop rozbudza w nas jeszcze większą ciekawość. W mgnieniu oka zabawa przeradza się w pasję.

Każdy z nas może stworzyć drzewo genealogiczne swojej rodziny, odnaleźć przodków, dowiedzieć się jaka była ich pozycja społeczna, czym się zajmowali, gdzie, jak często i z jakich powodów się przeprowadzali oraz zaobserwować wiele ciekawych zachowań, które dziś mogą wydawać nam się dziwne. Niektóre ze znalezionych informacji mogą nas zaskoczyć - pozytywnie lub negatywnie, bo jak się okazuje nasi przodkowie nie zawsze byli „grzeczni”. To właśnie na tym polega genealogia – na odtworzeniu losów przodków, na poznaniu, , wyobrażeniu i zrozumieniu ich.

Od czego zacząć? Gdzie szukać informacji? Skąd wziąć dokumenty?
Oto kilka wskazówek, które ułatwią Wam rozpoczęcie poszukiwań genealogicznych:

Cierpliwość jest cnotą

Nie dowiemy się wszystkiego od razu, nie rozwiążemy wszystkich zagadek i pewnie niejednokrotnie okaże się, że daną część poszukiwań trzeba będzie odłożyć na później, dlatego zajmując się poszukiwaniem swoich korzeni musimy uzbroić się w cierpliwość... bez niej nie osiągniemy zamierzonego celu.

Wywiad rodzinny

Pierwsze informacje uzyskamy od najbliższych. Rozmowy powinniśmy przeprowadzać z najstarszymi przedstawicielami rodziny, ale nie tylko. Jeśli nie mamy już możliwości porozmawiać z babcią czy dziadkiem warto spróbować zapytać starszych sąsiadów o to co pamiętają na temat naszej rodziny. Pytajmy o daty, imiona oraz miejscowości, w których mieszkali bądź mieszkają nasi krewni, o to czym się zajmowali bądź zajmują. Notujmy lub nagrywajmy wszystko, aby w dowolnym momencie móc wrócić do tych opowieści. Nawet informacje, które wydają nam się banalne mogą się przydać w najmniej oczekiwanym momencie tak samo jak nawet najbardziej nieprawdopodobna historia może okazać się choć w części prawdziwa i naprowadzić nas na właściwy trop. Pytajmy członków rodziny o stare dokumenty, pamiętniki, zdjęcia – to wszystko może okazać się niezwykle pomocne nie tylko na początkowym etapie poszukiwań.

Cmentarze

Jeżeli informacje, które przekazali nam krewni nie są kompletne lub nie można ich umieścić w określonym czasie dobrym rozwiązaniem jest odwiedzenie cmentarza. Powinniśmy się zaopatrzyć w notes lub aparat. Daty umieszczone na grobach są także cenną wskazówką, dzięki której możemy ustalić rok urodzenia i śmierci naszych przodków. Osobom, które z różnych względów nie mogą odwiedzić osobiście grobów pomocny może okazać się serwis GroboNet oraz inne wyszukiwarki osób zmarłych, które z łatwością można znaleźć w Internecie.

Bardzo często zdarza się, że na cmentarze wracamy jeszcze na późniejszym etapie poszukiwań. Zostawiona na grobie kartka z informacją o poszukiwaniach genealogicznych i kontaktem do siebie pomogła już niejednej osobie odnaleźć żyjących krewnych i dowiedzieć się więcej na temat danej gałęzi rodziny.

Akta i dokumenty

Po zebraniu podstawowych informacji o naszych przodkach możemy poszukać aktów oraz innych dokumentów w archiwum państwowym lub w księgach znajdujących się w kancelarii parafialnej. Warto podkreślić, że ze względu na Ustawę O Ochronie Danych Osobowych materiały archiwalne podlegają udostępnianiu nie wcześniej niż w przypadku:

• - aktów stanu cywilnego - 100 lat od zamknięcia księgi urodzeń, 80 lat - ksiąg małżeństw i zgonów;
• - indywidualnej dokumentacji medycznej – 100 lat od sporządzenia ostatniego wpisu;
• - aktów notarialnych i dokumentacji ksiąg wieczystych – 70 lat od sporządzenia aktu lub wpisu;
• - spraw sądowych i postępowań dochodzeniowych – 70 lat od uprawomocnienia się orzeczenia lub zakończenia postępowania;
• - ewidencji ludności – 30 lat od jej wytworzenia;
• - dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców – 50 lat od ustania stosunku pracy.

Są dwa sposoby na uzyskanie interesującego nas aktu: osobiste odwiedzenie archiwum lub zamówienie materiałów zdalnie – za pomocą poczty tradycyjnej lub przez Internet.

Przed wizytą w archiwum należy zapoznać się z zasadami udostępniania dokumentów oraz regulaminem korzystania z czytelni. Na miejscu, z uwagi na wymogi bezpieczeństwa zasobu obowiązuje limit liczby materiałów archiwalnych lub ich reprodukcji, jaka może być udostępniona jednej osobie w ciągu dnia. Najczęściej jest to maksymalnie 10 wybranych jednostek. W archiwum, po wcześniejszym zgłoszeniu dyżurnemu możemy robić zdjęcia interesujących nas dokumentów. Drugim sposobem jest wspomniane już zamówienie dokumentów zdalnie. W przypadku metryk urodzenia, małżeństw oraz zgonów wskazując imię, nazwisko, datę (może być tylko rok) i parafię zgłaszamy chęć zamówienia kopii aktu. Pracownicy archiwum informują nas o wynikach poszukiwań drogą pocztową lub elektroniczną. Za zamówienie skanu aktu zapłacimy ok. 4zł za stronę (aktualne cenniki znajdziemy na stronie internetowej archiwum). Jeżeli nie znamy roku, w którym dokument mógł powstać możemy skorzystać z kwerendy płatnej. Informacje na temat zasobów archiwum znajdziemy oczywiście na stronach internetowych.

SERWISY INTERNETOWE I BAZY DANYCH

Zanim skorzystamy z usług archiwum warto zajrzeć do serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl, którego celem jest udostępnienie opisów i skanów materiałów archiwalnych z archiwów państwowych i innych instytucji. Dzięki temu możemy skorzystać z wielu zbiorów bez wychodzenia z domu. Dostęp nie wymaga logowania i jest bezpłatny.

W Internecie znajdziemy wiele wyszukiwarek, baz danych oraz portali genealogicznych, które okazują się niezwykle pomocne podczas naszych poszukiwań. Warto zajrzeć na stronę Serwisu Polskiego Towarzystwa Genealogicznego Genealodzy.pl, gdzie dzięki pracy osób indeksujących metryki możemy skorzystać z wyszukiwarki geoneszukacz i „namierzyć” naszych przodków, a także na strony szukajprzodka.pl, forgen.pl, genealogia.okiem.pl, familysearch.org i wiele innych, które wyświetlą się po wpisaniu w wyszukiwarkę hasła „genealogia”.

Informacji dotyczących naszych przodków możemy szukać również w gazetach udostępnianych w bibliotekach cyfrowych, w książkach telefonicznych oraz w spisach ludności.

Mam nadzieję, że ten krótki poradnik pomoże rozpocząć przygodę z genealogią osobom, które nie mają w tej kwestii doświadczenia. Zachęcam do zbierania informacji o historii rodziny i tworzenia drzew genealogicznych - to naprawdę fascynujące zajęcie!

opracowanie: Martyna Jarosińska